วิธี “ฟ้องขอแบ่งทรัพย์มรดก” แบบเข้าใจง่าย โดยทนายความ

หลายครอบครัวไปติดค้างกันที่ขั้นตอน “แบ่งมรดก” ทั้งที่ทุกคนมีสิทธิอยู่แล้ว แต่พอคุยกันไม่ลงตัวก็ยืดเยื้อ ผมในฐานะทนายความขอสรุปให้เห็นภาพตั้งแต่ต้นจนจบ ว่าถ้าจะ ฟ้องแบ่งมรดก หรือ ฟ้องขอแบ่งทรัพย์มรดก ควรเตรียมอะไร เจอขั้นตอนไหนบ้าง และต้องระวังอะไร เพื่อให้ท่านตัดสินใจได้อย่างมั่นใจและประหยัดเวลา

1.เริ่มจากเช็กสิทธิ: เราเป็นทายาทจริงไหม และได้ส่วนเท่าไร

ก่อนพูดถึงการฟ้อง ขอให้เช็กสองเรื่องนี้ให้ชัด
มีพินัยกรรมหรือไม่ ถ้ามี ให้อ่านว่าใครได้อะไร ใครถูกแต่งตั้งเป็น “ผู้จัดการมรดก”
ถ้าไม่มีพินัยกรรม ใช้หลัก “ทายาทโดยธรรม” เช่น คู่สมรส บุตร บิดามารดา พี่น้องร่วมบิดามารดา ฯลฯ ซึ่งแต่ละชั้นมีส่วนแบ่งตามกฎหมาย

เคล็ดลับทนาย: ถ้ามีข้อสงสัยเรื่องความเป็นบุตร หรือสถานะสมรส หรือพินัยกรรมถูกต้องไหม ควรจัดการพิสูจน์ให้จบในคดีเดียวกับคดีมรดก เช่น คดีร้องตั้งผู้จัดการมรดก ฯลฯ เพื่อลดคดีซ้ำซ้อน

2.รวบรวม “ภาพรวมกองมรดก” ว่ามีทรัพย์อะไร และหนี้เท่าไร

การแบ่งที่ยุติธรรมต้องมาจากข้อมูลครบถ้วน
ทรัพย์ที่พบบ่อย: ที่ดิน/บ้าน (โฉนด), ห้องชุด, รถ, เงินฝาก/กองทุน, หุ้นบริษัท, สิทธิเรียกร้อง, ลิขสิทธิ์/ทรัพย์สินทางปัญญา
หนี้ที่ต้องชำระก่อน: เงินกู้, บัตรเครดิต, ภาษีค้าง, หนี้สัญญาต่าง ๆ
ดอกผลหลังถึงแก่กรรม: ค่าเช่า ดอกเบี้ย รายรับจากทรัพย์ ควรบันทึกไว้ เพราะถือเป็นของกองมรดก

หลักใหญ่ใจความ: “ชำระหนี้กองมรดกก่อน แล้วค่อยแบ่งทรัพย์ส่วนที่เหลือ”

3. คุยกันให้จบก่อน ถ้าเป็นไปได้

แม้ชื่อบทความจะเน้น ฟ้องแบ่งมรดก แต่ในทางปฏิบัติ ผมพยายามให้ลูกความ เจรจา กันก่อนเสมอ ทำ บัญชีทรัพย์–หนี้ ให้โปร่งใส ทดลองร่างสัดส่วนการแบ่ง เช่น แบ่งทรัพย์เป็นชิ้น, ให้ทรัพย์คนละชิ้นแล้วมีเงินชดเชยมูลค่าให้เท่าเทียม
ถ้าตกลงกันได้ ก็ทำสัญญาแบ่งมรดก และไปจดทะเบียนโอนกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้เลย ไม่ต้องขึ้นศาล หากตกลงไม่ได้จึงไปสู่ขั้น “ฟ้อง”

4.ฟ้องที่ไหน ใครเป็นคู่ความ
ศาลที่ยื่น: โดยทั่วไปดูตามภูมิลำเนาจำเลย หรือที่ตั้งทรัพย์ในกรณีเป็นอสังหาริมทรัพย์
โจทก์: ทายาทที่มีสิทธิ หรือผู้จัดการมรดก
จำเลย: ทายาทร่วมที่โต้แย้งหรือไม่ยินยอม หรือผู้ครอบครองทรัพย์มรดก หรือบุคคลภายนอกที่เกี่ยวข้อง

5.เอกสารที่ควรเตรียม
ใบมรณบัตรของเจ้ามรดก,บัตรประชาชน/ทะเบียนบ้านของผู้เกี่ยวข้อง,พินัยกรรมฉบับจริง(ถ้ามี),เอกสารยืนยันสถานะ เช่น ทะเบียนสมรส ใบหย่า สูติบัตร ฯลฯ, หลักฐานทรัพย์: โฉนด, หนังสือกรรมสิทธิ์ห้องชุด, เล่มทะเบียนรถ, สมุดบัญชีหรือใบแจ้งยอด, หลักฐานการถือหุ้น, หลักฐานหนี้: สัญญากู้ ใบแจ้งหนี้ หนังสือทวงถาม, บัญชีทรัพย์-หนี้ เบื้องต้น และข้อมูลดอกผลหลังถึงแก่กรรม

เทคนิคแนะนำจากทนาย: ระบุทรัพย์เป็นรายการๆให้ชัด เช่น เลขที่โฉนด เลขบัญชีธนาคาร เพื่อลดข้อโต้แย้งเวลาเข้าสืบพยาน

6. คำฟ้อง “ฟ้องขอแบ่งทรัพย์มรดก” ต้องขออะไรบ้าง

โดยสรุปมี 3 ส่วนสำคัญ
ส่วนที่ 1 ข้อเท็จจริง:ความสัมพันธ์กับเจ้ามรดก วันถึงแก่กรรม มีหรือไม่มีพินัยกรรม รายการทรัพย์-หนี้ประวัติการเจรจาที่ไม่สำเร็จ
ส่วนที่ 2 ฐานสิทธิ: เราเป็นทายาทชั้นไหน ส่วนแบ่งเท่าไร หลักว่าต้องชำระหนี้ก่อนแบ่งทรัพย์
ส่วนที่ 3 คำขอท้ายฟ้อง เช่น พิพากษาให้แบ่งมรดกตามส่วนของแต่ละทายาท, ถ้าแบ่งเป็นชิ้นไม่ได้ ขอให้ขายทอดตลาดแล้วแบ่งเงินตามสิทธิของทายาท ฯลฯ

7.ขั้นตอนในศาล: ไกล่เกลี่ย > สืบพยาน > คำพิพากษา
ไกล่เกลี่ย: ศาลมักให้โอกาสตกลงกันก่อน หากตกลงได้จะทำเป็นคำพิพากษาตามยอม มีผลผูกพันชัดเจน
สืบพยาน: ถ้าไม่ยอมความ ต้องพิสูจน์สถานะทายาท รายการทรัพย์-หนี้ ความถูกต้องของพินัยกรรม และสัดส่วนการแบ่ง
คำพิพากษา: ศาลกำหนดวิธีแบ่ง เช่น แบ่งเป็นชิ้นตามส่วน หรือขายทอดตลาด แล้วแบ่งเงินตามส่วน หลังคำพิพากษาถึงที่สุด จึงไปดำเนินการโอนกรรมสิทธิ์ ถอนเงิน แบ่งเงิน ฯลฯ ตามส่วนที่ได้รับ

8.อายุความและข้อควรระวัง
– สิทธิฟ้องแบ่งมรดกใช้ได้เมื่อยังไม่มีการแบ่งโดยชอบมาก่อน แต่สิทธิเรียกร้องบางอย่าง เช่น ดอกผลที่มีผู้ยึดถือไป อาจมีอายุความเฉพาะ ควรรีบดำเนินการ
– ห้ามโอนทรัพย์มรดกโดยพลการโดยไม่มีความยินยอมทุกฝ่ายหรือคำสั่งศาล อาจเสี่ยงคดีอาญาและคดีแพ่งอื่นๆ เช่น คดียักยอกมรดก หรือถูกร้องถอนตั้งผู้จัดการมรดก
– เอกสารตัวจริงสำคัญมาก เก็บให้ครบและถ่ายสำเนาเก็บไว้เสมอ

9. เช็กลิสต์ก่อนตัดสินใจ “ฟ้องแบ่งมรดก”

(1)ยืนยันสถานะทายาท/ผู้รับพินัยกรรมของเรา
(2)ทำบัญชีทรัพย์–หนี้ให้ครบถ้วน โปร่งใส
(3)พิจารณาตั้งผู้จัดการมรดก (ถ้ายังไม่มี)
(4)เก็บเอกสารตัวจริงให้พร้อม
(5)ลองเจรจาให้จบก่อน หากไม่สำเร็จค่อยฟ้อง
(6)ร่างคำฟ้องให้ครบทุกประเด็นสิทธิและวิธีแบ่ง

สรุปจากทนาย
การฟ้องแบ่งมรดก หรือ ฟ้องขอแบ่งทรัพย์มรดก ไม่ใช่เรื่องน่ากลัว หากเตรียมข้อมูลให้ครบและเดินขั้นตอนให้ถูกจังหวะ จุดสำคัญมี 4 อย่าง: (1) ยืนยันสิทธิและส่วนของเรา (2) ทำบัญชีทรัพย์-หนี้ให้ชัด (3) จัดการเรื่องผู้จัดการมรดกเพื่อให้บริหารงานได้ (4) เลือกวิธีแบ่งที่เป็นธรรมต่อทุกฝ่าย

ถ้าท่านต้องการให้ผมช่วยประเมินคดีล่วงหน้า ตรวจเอกสาร หรือออกแบบแนวทางเจรจาจนถึงฟ้องคดีให้เหมาะกับครอบครัวของท่าน สามารถติดต่อปรึกษาได้ครับ ผมยินดีอธิบายให้เข้าใจง่ายๆ และวางแผนให้จบคดีเร็วที่สุดเท่าที่ทำได้ ยินดีให้ยริการทางกฎหมาย

วิธีฟ้องแบ่งมรดก-Info

หวังว่าบทความที่แก้ไขนี้ จะมีประโยชน์ต่อการเขียนบทความของคุณ หากคุณต้องการคำแนะนำทางกฎหมายเพิ่มเติม ติดต่อเรา

ติดต่อ ปรึกษาทนายคดีมรดกหรือ จ้างทนายคดีมรดก คลิก!